Niemand is tegen veiligheid. Dat zou dus geen probleem moeten zijn. Maar dat is het wel.
Nu weet ik ook wel dat sommige regels in bepaalde situaties vergezocht zijn en dat mensen nu eenmaal mensen zijn. Ook wordt er wel eens wat vergeten of gaat er gewoon iets fout. Gedoe in de marge. Maar daar wil ik het niet over hebben, dat is niet wat ik wil benoemen. Het is veel erger dan dat...
Tot mijn grote verbazing en afschuw kom ik in mijn dagelijkse praktijk nog steeds (vaker en wederom) 'bedrijfjes' tegen die al jaren bestaan en nog steeds mensen hebben (verhuren) zonder de meest basale veiligheidstraining (VCA, Hygiënisch werken aan water, BHV, Veilig werken aan de weg e.d.) en met beperkte (basale) veiligheidsmiddelen. Laat staan dat ze op bedrijfsniveau iets geregeld hebben. Iets waarvan ik dacht dat het minder werd, maar misschien was ik gewoon naïef. Als ik aan de eigenaren vraag waarom ze niets regelen zijn er altijd variaties van twee thema's die ze benoemen; er wordt niet veel naar gevraagd en / of veel te duur. Als ik ze spreek sturen ze meestal maar enkele medewerkers naar een cursus omdat ze na controle klem zitten op het werk. Vaak zijn het alleen de voorlieden. Hoe vaak zal hetzelfde certificaatnummer in verschillende PSL paspoorten geplaatst worden of draait het kopieerapparaat overuren?
Zijn er nog steeds mensen die willen werken voor dergelijke bedrijfjes?
Ja, klaarblijkelijk wel. In mijn ervaring vaak mensen die echt wel willen werken (en regelmatig ook vaardig zijn) maar geen of nauwelijks (school- of vak-) kwalificaties maar wel antecedenten hebben. Soms een slechte taalbeheersing, stevige leerproblematiek of een combinatie hiervan. Kortom: mensen die niet zo veel keuze hebben als wij, vanuit onze riante posities, misschien wel eens denken. Het is dus niet alleen een kwestie van 'willen werken voor' maar ook 'moeten werken voor'. Rondvragend binnen zo'n groep mensen vind ik ook de cultuur van het afgeven op de meer op veiligheid gerichte collega- bedrijven en hun medewerkers heel kenmerkend. "Nee, daar wil ik niet bij horen. Als ik 'aan al die veiligheid' moet doen kom ik nooit meer aan werken toe. Veiligheid is voor mietjes". Afwijzen waar je niet bij kunt horen, wat onbereikbaar is? Ook is er een grote afhankelijkheid naar de eigen werkgever. Ik noem hier bewust het woord: loyaliteit niet. Afhankelijkheid omdat er niet veel te kiezen is voor deze mensen waarbij in de meeste gevallen gebruikt wordt gemaakt van een 'eigen uitzendbureautje' waar ze in dienst zijn. Je hebt geen poot om te staan.
Zijn er nog opdrachtgevers die dergelijke bedrijfjes inhuren?
Helaas wel. En tot mijn grote spijt (en schrik) zijn het maar al te vaak gerenommeerde namen. Wees gerust.. ik ga hier geen partijen aan de schandpaal nagelen. Dat is niet de functie van deze blog.
Grote(re) aannemers waarvan ik weet dat ze hun zaken goed voor elkaar hebben en absoluut een visie hebben op veiligheid. Die al hun eigen personeel overal voor scholen en alle veiligheid- en arbeidsmiddelen op de rit hebben. Niet eens voor de bühne maar uit overtuiging.
Maar hoe komt dat dan?
Daar komt het dilemma:
"Je moet niet denken dat als ik een machinist met minigraver heb ingehuurd dat ik die kan wegsturen als ie op het werk verschijnt zonder keuringssticker op zijn machine of met een verlopen certificaat" zei zo'n eigenaar laatst tegen me "mijn opdrachtgever schiet me dood".
Hier komt het dilemma: We willen wel veilig werken maar het werk moet ook af. Er zijn veel te weinig handjes op de werkplek. Alle specialistische taken worden uiteen getrokken en alle simpele onderdelen worden 'uitbesteed' aan mindere goden. Dus nu hebben we de paradoxale situatie dat opdrachtgevers die zelf bijna alles qua veiligheid op orde hebben en gecertificeerd zijn deze hele onderlaag van semi legale 'koppelbazen' in stand houden. Zonder doen betekent te laat opleveren en een doodsteek voor het bedrijf. Makkelijk om vanaf de zijlijn te roepen dat ze 'roomser dan de Paus moeten zijn'. Ze willen misschien niet, maar worden ook gedwongen door de omstandigheden en zolang (en doordat) een ander het ook doet kun je er eigenlijk niet vanaf.
Maar er wordt toch gecontroleerd?
Hoe kan het dat bedrijven ge-audit worden op hun (VCA)veiligheidssysteem hier toch mee wegkomen? Simpel. De auditor van de certificerende instelling geeft vooraf aan wanneer en welk werk (1) hij of zij wil bezoeken. Een werk dat gekozen is uit het lijstje dat aangereikt is door het geauditeerde bedrijf. Je snapt zelf ook wel dat er dan bepaalde mensen en arbeidsmiddelen weg zijn. Mochten er wel kwalificaties gecheckt worden dan vindt er altijd alleen een kwantitatieve controle plaats. Oftewel zit er een papiertje (kopie of scan) in het systeem? Of het getoonde diploma vals is, het instituut gerechtigd is dit af te geven dan wel dat het erkend is wordt totaal niet nagegaan.
Wij hebben een klantrelatie die zijn medewerkers op één dag drie verschillende veiligheidscursussen kon laten halen (!). Bizar maar het wordt nog gekker. Niet veel later ontving hij de 'certificaten' inclusief de drie stuks voor de medewerker die de betreffende cursusdag ziek was geweest. Resultaat van de volgende audit? Niets aan de hand.
En de Inspectie SZW dan? Die komen meestal ter plaatse als er iets gebeurd is. De betreffende onderaannemer is verantwoordelijk en als de soep te heet wordt gegeten dan ploft het uitzendbureautje (van zijn vrouw) en haalt hij dezelfde gasten morgen bij een ander (familielid).
Blijft het zo?
Ik hoop het niet. Al was het maar voor de stumpers die nu klem zitten bij dit soort bedrijfjes. Een initiatief is het digitale scholingsregister. Maar alleen als dit echt goed van de grond komt heb je niets meer aan een kopietje of photoshop. Controle bij de verstrekkende instantie is altijd beter.
VCA 2017/6.0 belooft een grotere nadruk op de praktijkaudit en er worden meerdere projecten bekeken. Dat is ook een stapje in de goede richting.
Maar het is en blijft een dilemma; vaardige handjes met betrouwbare scholing tegenover de planning.
Meer controle? Graag! Maar dan wel bij iedereen want dat is wel zo eerlijk.